Επίταξη ακινήτου: «Ουδέν μονιμότερον του προσωρινού ...»

 Μετά από πολλά έτη μη συντελεσμένης ρυμοτομικής απαλλοτρίωσης και κατόπιν δικαστικής άρσεως αυτής για ορισμένα ακίνητα της ίδιας πολεοδομικής Ενότητας, η Διοίκηση επιχείρησε να καταλάβει τα βαρυνόμενα ακίνητα με το προσωρινό μέτρο της επίταξης. Επειδή όπως λέγει το σοφό ρητό, «ουδέν μονιμότερον του προσωρινού», οι ιδιοκτήτες των θιγόμενων ακινήτων σκέφτηκαν ότι η Διοίκηση, χρησιμοποιώντας το ταχύ και ολιγοέξοδο μέσο της επίταξης, θα καταλάβει τα βαρυνόμενα γεωτεμάχια για άλλα τόσα έτη, χωρίς πλήρη και οριστική αποζημίωση των ιδιοκτητών, ματαιώνοντας συγχρόνως, την δυνατότητα αυτών να αιτηθούν και πετύχουν την τροποποίηση του ρυμοτομικού σχεδίου.
Στο πλαίσιο της εκπροσώπησης και υποστήριξης των ιδιοκτητών αυτών, ασκήσαμε αιτήσεις ακύρωσης και αντίστοιχες αιτήσεις αναστολής εκτέλεσης, οι οποίες έγιναν δεκτές με τις ΣτΕ (ΣΤ) 2711, 2712, 2713 και 2714 / 2022 αποφάσεις του έκτου τμήματος του Συμβουλίου της Επικρατείας.
Ειδικότερα κρίθηκε ότι κατ’ αρθ. 18§3 του Συντάγματος και του άρθρου 5 §2-3 του ν. 1838/1951, σε συνδυασμό με την φύση της επιτάξεως που αποτελεί βάρος της ιδιοκτησίας, προκύπτει ότι το μέτρο αυτό συγχωρείται μόνον για θεραπεία άμεσης κοινωνικής ανάγκης υπό την προϋπόθεση ότι αυτή είναι έκτακτη, επείγουσα και πρόσκαιρη, και όχι όταν πρόκειται για ανάγκη μόνιμη, δυναμένη να θεραπευθεί με αναγκαστική απαλλοτρίωση κατ' άρθρο 17 του Συντάγματος. Κατ εξαίρεση του παραπάνω κανόνα, επιτρέπεται να επιβληθεί επίταξη και για άμεση και επιτακτική εξυπηρέτηση μόνιμης ανάγκης, διότι η εν λόγω ανάγκη προσλαμβάνει, για το απαιτούμενο έως την οριστική αντιμετώπισή της διάστημα, χαρακτήρα έκτακτο και πρόσκαιρο, που δικαιολογεί την προσωρινή κατάληψη της ιδιοκτησίας με το μέτρο της επιτάξεως. Σε όλες τις περιπτώσεις η επίταξη δεν μπορεί να διατηρείται πέραν του ευλόγου κατά τις περιστάσεις χρόνου για να αντιμετωπισθεί, κατά τρόπο οριστικό η θεραπεία της ανάγκης που εξυπηρετείται με αυτήν (ΣτΕ 3455-6/1998 Ολομ., 2640/2000 επταμ., 1948/2001, 1094/2005, 2750/2006, 1485, 1488, 2385/2009, 421/2012, 2263/2017, 361, 802/2018, 1527/2020).
Παρά τη διασταλτική ως άνω ερνηνεία της 18§3 του Συντάγματος και του νόμου, στην προκειμένη περίπτωση κρίθηκε ότι η προσβαλλόμενη απόφαση του Υπ. Υποδομών και Μεταφορών και η συμπροσβαλλόμενη της Περιφέρειας Αττικής, δεν πληρούν τις προϋποθέσεις νομιμότητας αφού η αναφερόμενη σε αυτές ανάγκη δεν δικαιολογεί την επιβληθείσα επίταξη ούτε αιτιολογείται η σύνδεση της ανάγκης αυτής με τα επιτασσόμενα τμήματα τα οποία κατά το μη εφαρμοσθέν, πεπαλαιωμένο και ανεπίκαιρο ρυμοτομικό σχέδιο, προορίζονταν για κοινόχρηστους χώρους. 

Γεώργιος Κων. Σάμπαλος, Δικηγόρος ΑΠ / ΣτΕ, ΕΚΠΑ, LLM (Edin), Med/Arb (CEDR)

Ακολουθεί η η ΣτΕ (ΣΤ) 2711/2022.   Απολύτως συναφείς οι ΣτΕ (ΣΤ) 2712, 2713 και 2714 /2022.

Αριθμός 2711/2022

ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ

ΤΜΗΜΑ Στ΄

Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του στις 14 Ιουνίου 2021, με την εξής σύνθεση: Ευαγγελία Νίκα, Αντιπρόεδρος, Προεδρεύουσα, σε αναπλήρωση του Προέδρου του Τμήματος, που είχε κώλυμα, Κωνσταντίνα Φιλοπούλου, Ειρήνη Σταυρουλάκη, Σύμβουλοι, Σταυρούλα Λαμπροπούλου, Καλλιόπη Κατρά, Πάρεδροι. Γραμματέας η Αικατερίνη Ρίπη.

Για να δικάσει την από 16 Δεκεμβρίου 2020 αίτηση:

των: . ... οι οποίοι παρέστησαν με τον δικηγόρο Γεώργιο Σάμπαλο (Α.Μ. 20237), που τον διόρισαν με πληρεξούσια,

κατά των: 1. Υπουργού Υποδομών και Μεταφορών, ο οποίος δεν παρέστη και 2. Περιφέρειας Αττικής, η οποία παρέστη με τον δικηγόρο Λάμπρο Πάσχο (Α.Μ. 23457), που τον διόρισε με πληρεξούσιο.

Με την αίτηση αυτή οι αιτούντες επιδιώκουν να ακυρωθούν: 1) η υπ’ αριθ. 3622/21.9.2020 απόφαση της Γενικής Διεύθυνσης Προδιαγραφών, Μητρώων και Απαλλοτριώσεων της Γενικής Γραμματείας Υποδομών του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών, 2) η υπ’ αριθ. 862186/6.11.2020 ειδοποίηση της Διεύθυνσης Τεχνικών Έργων της Γενικής Διεύθυνσης Αναπτυξιακού Προγραμματισμού και Υποδομών της Περιφέρειας Αττικής για παράδοση επιταγμένου ακινήτου και κάθε άλλη σχετική πράξη ή παράλειψη της Διοικήσεως.

Η εκδίκαση άρχισε με την ανάγνωση της εκθέσεως της εισηγήτριας, Συμβούλου Ειρήνης Σταυρουλάκη.

Κατόπιν το δικαστήριο άκουσε τον πληρεξούσιο των αιτούντων, ο οποίος ανέπτυξε και προφορικά τους προβαλλόμενους λόγους ακυρώσεως και ζήτησε να γίνει δεκτή η αίτηση και τον πληρεξούσιο της καθ’ ης Περιφέρειας, ο οποίος ζήτησε την απόρριψή της.

Μετά τη δημόσια συνεδρίαση το δικαστήριο συνήλθε σε διάσκεψη σε αίθουσα του δικαστηρίου κ α ι

Α φ ο ύ μ ε λ έ τ η σ ε τ α σ χ ε τ ι κ ά έ γ γ ρ α φ α

Σ κ έ φ θ η κ ε κ α τ ά τ ο ν Ν ό μ ο

1. Επειδή, για την άσκηση της κρινομένης αιτήσεως έχει καταβληθεί το νόμιμο παράβολο (βλ. το υπ' αριθμ. κωδ. ηλεκτρονικής πληρωμής 36142360495102150027/2020 παράβολο).

2. Επειδή, με την κρινομένη αίτηση ζητείται η ακύρωση α) της 3622/21-9-2020 πράξεως της Διευθύνσεως Προδιαγραφών, Μητρώων και Απαλλοτριώσεων του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών, με θέμα «Επίταξη και ορισμός επιτροπής προεκτίμησης ζημιών ακινήτων συνολικής έκτασης 2.076,39 τ.μ. που ρυμοτομείται κατ' εφαρμογή της υπ' αρ. πρωτ. 24165/13-6-2003 (Δ΄ 738) Απόφασης της Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων για την “Έγκριση πολεοδομικής μελέτης τμήματος της πολεοδομικής ενότητας 5 Κάκκαβας (περιοχή Μπριτάνια) του Δήμου Νέας Φιλαδέλφειας (Ν. Αττικής) και επικύρωση του καθορισμού οριογραμμών ρέματος”, και είναι αναγκαία για την κατασκευή του έργου με τίτλο: “Υπογειοποίηση της οδού Πατριάρχου Κωνσταντίνου και τα συνοδά έργα στον Δήμο Ν. Φιλαδέλφειας-Χαλκηδόνας”», καθ' ό μέρος αφορά σε ακίνητα των αιτούντων, και β) της 862186/6-11-2020 προσκλήσεως της Διευθύνσεως Τεχνικών Έργων της Γενικής Διευθύνσεως Αναπτυξιακού Προγραμματισμού και Υποδομών της Περιφέρειας Αττικής, καθ' ό μέρος με αυτήν κλήθηκε ο πρώτος εκ των αιτούντων Μιχαήλ Μητσόπουλος, κατ' επίκληση και σε εφαρμογή της υπό στοιχ. (α) πράξεως, να παραδώσει στην Περιφέρεια Αττικής, εντός 45 ημερών, τα ως άνω ακίνητά του (με κωδικό αριθμό 0101001 και 0102002).

3. Επειδή, όπως προκύπτει από την οικεία 10914Ζ΄/23-4-2021 έκθεση, αντίγραφα του δικογράφου της κρινομένης αιτήσεως και της σχετικής πράξεως του Προέδρου του Στ΄ Τμήματος του Συμβουλίου της Επικρατείας περί ορισμού εισηγητή και δικασίμου επιδόθηκαν νομίμως και εμπροθέσμως στο Δημόσιο. Επομένως, παρά την μη παράστασή του κατά την συζήτηση της υποθέσεως στο ακροατήριο, νομίμως εχώρησε η εν λόγω συζήτηση.

4. Επειδή οι αιτούντες, φερόμενοι ως εξ αδιαιρέτου συνιδιοκτήτες ακινήτου, σε ποσοστό 25% ο πρώτος και 50% η δεύτερη εξ αυτών, τμήμα του οποίου, εμβαδού 2.428,30 τ.μ. με κωδικό αριθμό κτηματογραφήσεως 0101001 και 0102002, φέρεται ως επιτασσόμενο εν μέρει με τις προσβαλλόμενες πράξεις, με έννομο συμφέρον ασκούν την κρινομένη αίτηση.

5. Επειδή, το Σύνταγμα ορίζει, στο άρθρο 17 ότι «1. [...] 2. Κανένας δεν στερείται την ιδιοκτησία του, παρά μόνο για δημόσια ωφέλεια που έχει αποδειχθεί με τον προσήκοντα τρόπο, όταν και όπως ο νόμος ορίζει, και πάντοτε αφού προηγηθεί πλήρης αποζημίωση, που να ανταποκρίνεται στην αξία, την οποία είχε το απαλλοτριούμενο κατά το χρόνο της συζήτησης στο δικαστήριο για τον προσωρινό προσδιορισμό της αποζημίωσης [...]. 4. Η αποζημίωση ορίζεται από τα αρμόδια δικαστήρια [...] Πριν καταβληθεί η οριστική ή προσωρινή αποζημίωση, διατηρούνται ακέραια όλα τα δικαιώματα του ιδιοκτήτη και δεν επιτρέπεται η κατάληψη [...]» και στο άρθρο 18 ότι «1. [...] 3. Ειδικοί νόμοι ρυθμίζουν τα σχετικά με τις επιτάξεις για τις ανάγκες των ενόπλων δυνάμεων σε περίπτωση πολέμου ή επιστράτευσης ή για τη θεραπεία άμεσης κοινωνικής ανάγκης που μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τη δημόσια τάξη ή υγεία [...]». Όπως έχει κριθεί, από την αναφορά της τελευταίας ως άνω διατάξεως σε θεραπεία άμεσης κοινωνικής ανάγκης, σε συνδυασμό και προς την φύση της επιτάξεως, που αποτελεί βάρος της ιδιοκτησίας, προκύπτει ότι το μέτρο αυτό συγχωρείται μόνον υπό την προϋπόθεση ότι η κοινωνική ανάγκη, χάριν της οποίας επιβάλλεται, είναι έκτακτη, επείγουσα και πρόσκαιρη, όχι, δε, όταν πρόκειται για ανάγκη μόνιμη, δυναμένη να θεραπευθεί με αναγκαστική απαλλοτρίωση κατ' άρθρο 17 του Συντάγματος. Σε περίπτωση, πάντως, μόνιμης ανάγκης, η οποία είναι άμεση και επιτακτική, επιτρέπεται η επιβολή του εξαιρετικού μέτρου της επιτάξεως, μόνον, όμως, προσωρινώς, ήτοι έως ότου αντιμετωπισθεί, κατά τρόπο οριστικό και μέσα σε εύλογο, κατά τις περιστάσεις, χρόνο, η θεραπεία της ανάγκης αυτής. Και τούτο, διότι η εν λόγω ανάγκη προσλαμβάνει, για το απαιτούμενο έως την οριστική αντιμετώπισή της διάστημα, χαρακτήρα έκτακτο και πρόσκαιρο, που δικαιολογεί την προσωρινή κατάληψη της ιδιοκτησίας με το μέτρο της επιτάξεως, σε καμία, όμως, περίπτωση δεν μπορεί η επίταξη να διατηρηθεί πέραν του ως άνω ευλόγου χρόνου (ΣτΕ 3455-6/1998 Ολομ., 2640/2000 επταμ., 1948/2001, 1094/2005, 2750/2006, 1485, 1488, 2385/2009, 421/2012, 2263/2017, 361, 802/2018, 1527/2020). Έχει, δε, περαιτέρω κριθεί ότι οι διατάξεις των άρθρων 6 παρ. 20 περ. α΄ του ν. 2052/1992 (Α΄ 94), όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 4 παρ. 6 του ν. 2366/1995 (Α΄ 256), και 5 παρ. 2 και 3 του α.ν. 1838/1951 (Α΄ 170), καθ' ό μέρος προβλέπουν, μέχρι την συντέλεση ήδη κηρυχθείσης αναγκαστικής απαλλοτριώσεως, την επιβολή επιτάξεως ακινήτων για την άμεση εκτέλεση έργων ιδιαίτερης σημασίας για την εθνική οικονομία και την δημόσια τάξη που χρηματοδοτούνται και από κοινοτικά προγράμματα, δεν αντίκεινται στις προαναφερθείσες συνταγματικές διατάξεις. Και τούτο, ακριβώς διότι, εφ' όσον ο σκοπός της προβλεπομένης στις ως άνω νομοθετικές διατάξεις επιτάξεως, ειδικώς ως προς έργα χρηματοδοτούμενα και από κοινοτικά προγράμματα περιορισμένου χρόνου, είναι η εξασφάλιση της χρήσεως ακινήτου αναγκαίου για την κάλυψη ανάγκης, η οποία είναι μεν μόνιμη αλλά ταυτοχρόνως είναι άμεση και επιτακτική, απαιτείται, ως προϋπόθεση για την ως άνω επίταξη των αναγκαίων εκτάσεων, η προηγουμένη κήρυξη απαλλοτριώσεως (ΣτΕ 3455-6/1998 Ολομ., 2640/2000, 810/2005, 1485, 1488/2009, 383/2010, 361, 802/2018).

6. Επειδή, από τα στοιχεία του φακέλλου προκύπτουν τα εξής: Με την 24165/13-6-2003 απόφαση της Υφυπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων (Δ΄ 738/14-7-2003) εγκρίθηκε, μεταξύ άλλων, η πολεοδομική μελέτη τμήματος της πολεοδομικής ενότητας 5 “Κάκκαβας” στην περιοχή “Μπριτάνια” του Δήμου Νέας Φιλαδέλφειας Αττικής, κατά τα παγίως δε κριθέντα ο καθορισμός κοινοχρήστων χώρων με την έγκριση αυτή ισοδυναμεί με κήρυξη αναγκαστικής απαλλοτριώσεως των χώρων αυτών (ΣτΕ 3017/2015 επταμ., 3188/2009, 3842/2008, 603/2008 Ολομ.). Μεταξύ των προς απαλλοτρίωση ακινήτων περιελήφθησαν, όπως ρητώς αναφέρεται στην 19549/2017 απόφαση του Διοικητικού Πρωτοδικείου Αθηνών (περί της οποίας βλ. αμέσως κατωτέρω), δύο τμήματα ενός ευρύτερου γεωτεμαχίου συνιδιοκτησίας των αιτούντων συνολικής εκτάσεως 5 στρεμμάτων. Ειδικότερα, όπως αναφέρεται στην ως άνω απόφαση, το εν λόγω γεωτεμάχιο «χωρίζεται από το (οριοθετημένο πλέον) ρέμα Γιαμπουρλά, σε δύο τμήματα, τα οποία έχουν ως εξής: (α) Το δυτικό του ρέματος τμήμα ([επί του] ΟΤ 463) [...] με εμβαδόν 2.428,30 τ.μ. και συνορεύον βορειοδυτικώς με τη λεωφόρο Πατριάρχου Κωνσταντίνου, [...] το οποίο φέρει κωδικό αριθμό κτηματογράφησης αρχικής ιδιοκτησίας 0101001 [...] και (β) το ανατολικό του ρέματος τμήμα, το οποίο βρίσκεται στο ΟΤ 464 [...] με εμβαδόν 1.610,80 τ.μ. […και] φέρει τον κωδικό αριθμό κτηματογράφησης αρχικής ιδιοκτησίας 0102002». Όπως περαιτέρω αναφέρεται στην ίδια ως άνω απόφαση, με την ανωτέρω, από 13-6-2003, απόφαση της Υφυπουργού ΠΕΧΩΔΕ, το μεν δυτικό του ρέματος τμήμα του γεωτεμαχίου (ήτοι αυτό με ΚΑΔΕ 0101001) χαρακτηρίσθηκε ως κοινόχρηστος χώρος, το δε ανατολικό αυτού τμήμα (με ΚΑΔΕ Ιδιοκτησίας 0102002) προορίζεται για χώρος εκπαιδεύσεως. Εξ άλλου, σύμφωνα ήδη με την “Πράξη Εφαρμογής ΠΜΕ Μπριτάνια”, οι αιτούντες είναι συγκύριοι σε ποσοστό 25% (ο πρώτος) και 50% (η δεύτερη) ενός ακινήτου με κωδικό κτηματογραφήσεως 0101001, αρχικής εκτάσεως 2.416,15 τ.μ., από τα οποία τα 373,85 τ.μ. ρυμοτομούνται, τα 282,58 τ.μ. απαλλοτριώνονται και τα 656,43 προορίζονται προς επίταξη. Το έτος 2012 οι αιτούντες άσκησαν προσφυγή κατά της αρνήσεως της Διοικήσεως, κατόπιν απορρίψεως σχετικών αιτήσεών τους του έτους 2011, να άρει την επιβληθείσα με την 24165/2003 απόφαση της Υφυπουργού ΠΕΧΩΔΕ ρυμοτομική απαλλοτρίωση, καθ' ό μέρος αυτή αφορούσε στο δυτικό ως άνω τμήμα του ακινήτου τους (ήτοι στο χαρακτηρισθέν ως κοινόχρηστος χώρος και κείμενο στο ΟΤ 463 με ΚΑΔΕ Ιδιοκτησίας 0101001 τμήμα, που συνορεύει με την λεωφόρο Πατριάρχου Κωνσταντίνου). Κατ' αποδοχή της προσφυγής αυτής, με την 19549/2017 απόφαση του Διοικητικού Πρωτοδικείου Αθηνών, ακυρώθηκε, ως προς το προαναφερθέν τμήμα του ακινήτου των αιτούντων (υπό ΚΑΔΕ Ιδιοκτησίας 0101001) η άρνηση της Διοικήσεως να άρει την ρυμοτομική απαλλοτρίωση με την αιτιολογία ότι το οκταετές χρονικό διάστημα από το 2003, ήτοι από την κήρυξη της απαλλοτριώσεως και τον χαρακτηρισμό του επιμάχου τμήματος του ακινήτου των αιτούντων ως κοινοχρήστου χώρου, μέχρι την υποβολή των αιτήσεών τους (το έτος 2011) περί ανακλήσεως της απαλλοτριώσεως, χωρίς αυτή να έχει συντελεσθεί με την καταβολή αποζημιώσεως και χωρίς, κατά το ως άνω δικαστήριο, να έχει εκδηλωθεί σοβαρή πρόθεση της διοικήσεως για την προώθηση της σχετικής διαδικασίας, υπερβαίνει προδήλως τον εύλογο χρόνο για την διατήρηση του εν λόγω ρυμοτομικού βάρους και ότι, συνεπώς, το όποιο δημόσιο συμφέρον υποχωρεί έναντι των δικαιωμάτων του ιδιοκτήτη, εν όψει και του ότι στην επίμαχη υπόθεση, κατά το ίδιο ως άνω δικαστήριο, δεν έλαβαν χώρα ουσιώδεις ενέργειες για την κύρωση της πράξεως εφαρμογής. Περαιτέρω, με την ως άνω απόφαση βεβαιώθηκε ότι επήλθε υποχρεωτικώς άρση της απαλλοτριώσεως και αναπέμφθηκε η υπόθεση ενώπιον της Διοικήσεως προς άρση της απαλλοτριώσεως και εκ νέου ρύθμιση του πολεοδομικού καθεστώτος του ακινήτου των αιτούντων. Η απόφαση αυτή κατέστη αμετάκλητη κατόπιν απορρίψεως με την 1025/2020 απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας αιτήσεως του Δήμου Νέας Φιλαδελφείας-Χαλκηδόνας περί αναιρέσεώς της. Με το 593099/13-8-2020 έγγραφό της η Διεύθυνση Τεχνικών Έργων της Περιφέρειας Αττικής ζήτησε από το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών την επίταξη ακινήτων εμβαδού 2.076,39 τ.μ. από το συνολικό εμβαδόν 3.386,60 τ.μ. των χώρων “Πεζόδρομοι-Δρόμοι” της προαναφερθείσας πολεοδομικής μελέτης, προκειμένου να επισπεύσει την εφαρμογή του σχεδίου πόλεως και να κατασκευάσει το έργο “Υπογειοποίηση τμήματος της οδού Πατριάρχου Κωνσταντίνου και τα συνοδά έργα στον Δήμο Νέας Φιλαδέλφειας-Χαλκηδόνας”, το οποίο «είναι στον προγραμματισμό έργων της Περιφέρειας Αττικής για υλοποίηση», με την επισήμανση ότι η προς επίταξη έκταση έχει κηρυχθεί απαλλοτριωτέα, αλλά η οικεία πράξη εφαρμογής στην περιοχή δεν έχει κυρωθεί. Η Διεύθυνση Απαλλοτριώσεων, Τοπογραφήσεων και Γεωπληροφορικής του ως άνω Υπουργείου, με το από 14-8-2020 έγγραφό της προς το Τμήμα Κατασκευών του Συμβουλίου Δημοσίων Έργων του ιδίου Υπουργείου, εισηγήθηκε την επίταξη της προαναφερθείσης εκτάσεως 2.076,39 τ.μ. «που ρυμοτομείται κατ' εφαρμογή της υπ' αρ. πρωτ. 24165/13-6-2003 απόφασης ... για χρονικό διάστημα ενός έτους ...». Ακολούθησε η από 8-9-2020 σχετική, υπέρ της επιτάξεως, γνωμοδότηση του προαναφερθέντος Συμβουλίου Δημοσίων Έργων με τις σκέψεις ότι «η επίταξη αυτή ικανοποιεί άμεσα το δημόσιο συμφέρον που συνίσταται στην ταχεία εκτέλεση των εργασιών κατασκευής του σχετικού έργου που βελτιώνει την ασφάλεια στην περιοχή», ότι «το έργο για το οποίο υλοποιείται η επίταξη εξυπηρετεί τις ανάγκες του γηπέδου της ΑΕΚ και έχει περιορισμένη διάρκεια» και ότι «η κατασκευή του έργου δεν μπορεί να υλοποιηθεί παρά μόνο με επίταξη των ακινήτων δεδομένου ότι η πράξη εφαρμογής στην περιοχή του έργου … δεν έχει κυρωθεί ακόμα». Στην συνέχεια εκδόθηκε, κατ' επίκληση των προαναφερθεισών διατάξεων του άρθρου 5 του α.ν. 1838/1951 και της παρ. 20 περ. α΄ του άρθρου 6 του ν. 2052/1992 (Α΄ 94), όπως ισχύει, η υπό στοιχ. (α), από 21-9-2020, προσβαλλομένη πράξη, με την οποία, εγκρίθηκε η επίταξη για έναν (1) χρόνο της, κατά τα προεκτεθέντα, εκτάσεως εκ των κηρυχθέντων απαλλοτριωτέων ακινήτων, ως αναγκαία για την κατασκευή του ανωτέρω μνημονευομένου έργου, και ορίσθηκε ότι η οικεία αποζημίωση των θιγομένων ιδιοκτητών θα καθορισθεί βάσει πρακτικού της προς τούτο ορισθείσης Επιτροπής Εκτιμήσεως Ζημιών και θα βαρύνει τους πόρους της Περιφερείας Αττικής, η οποία χρηματοδοτεί το έργο, χάριν του οποίου χωρεί η επίταξη. Ειδικότερα, η πράξη αυτή συνοδεύεται από έγγραφο που επιγράφεται «Πίνακας Προεκτίμησης Ζημιών Ακινήτων που επιτάσσονται με την απόφαση επίταξης με αριθμ. 3622/21-09-2020 [...] για το έργο “Υπογειοποίηση τμήματος της οδού Πατριάρχου Κωνσταντίνου και τα συνοδά έργα στον Δήμο Ν. Φιλαδέλφειας-Χαλκηδόνας”», στον οποίο μνημονεύονται, ως θιγόμενοι συνιδιοκτήτες, μεταξύ άλλων, αμφότεροι οι αιτούντες, ως προς δύο ακίνητά τους με κωδικούς αριθμούς (ΚΑΔΕ Ιδιοκτησίας) 0101001 και 0102002, ήτοι ως προς αμφότερα τα προπεριγραφέντα δύο τμήματα, δυτικό και ανατολικό, του ευρύτερου γεωτεμαχίου τους, τα οποία είχαν κηρυχθεί απαλλοτριωτέα με την 24165/2003 απόφαση της Υφυπουργού ΠΕΧΩΔΕ. Σε εφαρμογή της ως άνω, περί επιβολής της επιτάξεως, πράξεως εκδόθηκε η υπό στοιχ. (β), από 6-11-2020, προσβαλλομένη, με την οποία κλήθηκε ο πρώτος εκ των αιτούντων Μιχαήλ Μητσόπουλος να παραδώσει στην Περιφέρεια Αττικής τα υπό ΚΑΔΕ Ιδιοκτησίας 0101001 και 0102002, φερόμενα ως επιτασσόμενα με την υπό στοιχ. (α) προσβαλλομένη πράξη, ακίνητα συνιδιοκτησίας των αιτούντων και να προσκομίσει τους σχετικούς τίτλους κτήσεως, προς τον σκοπό καταβολής της προσωρινής αποζημιώσεως χρήσεως. Αμφότερες οι ως άνω προσβαλλόμενες πράξεις κοινοποιήθηκαν στους αιτούντες στις 19-1-2021. Ακολούθως, προσδιορίσθηκε η οικεία αποζημίωση και τα σχετικά ποσά κατατέθηκαν στις 22-2-2021 στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων για όσους ιδιοκτήτες δεν προσήλθαν προς τούτο ενώπιον της Διοικήσεως (βλ. το από 2-12-2020 πρακτικό της Επιτροπής Προεκτιμήσεως Ζημιών, τα 948009/8-12-2020 και 974885/16-12-2020 έγγραφα της Διευθύνσεως Τεχνικών Έργων της Περιφερείας Αττικής και το 445257/1-6-2021 έγγραφο απόψεων της εν λόγω Περιφερείας προς το Συμβούλιο της Επικρατείας). Με την από 28-4-2021 προσωρινή διαταγή του Προέδρου του Στ΄ Τμήματος του Συμβουλίου της Επικρατείας επί σχετικής αιτήσεως των και ήδη αιτούντων ανεστάλη η εκτέλεση των προσβαλλομένων πράξεων, καθ' ό μέρος τους αφεώρα.

7. Επειδή, όπως προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλλου, η επίμαχη επίταξη επιβλήθηκε για την κατασκευή του έργου “Υπογειοποίηση τμήματος της οδού Πατριάρχου Κωνσταντίνου και τα συνοδά έργα στον Δήμο Νέας Φιλαδέλφειας-Χαλκηδόνας”, λόγω μη συντελέσεως της κηρυχθείσης το έτος 2003 με την από 13-6-2003 έγκριση πολεοδομικής μελέτης, απαλλοτριώσεως, την οποία (απαλλοτρίωση), άλλωστε, ρητώς στο ίδιο το προοίμιό της επικαλείται η υπό στοιχ. (α) προσβαλλομένη, και μη δυνατότητας ολοκληρώσεως της σχετικής διαδικασίας πριν από την παρέλευση ενός έτους, κατ' επίκληση σπουδαίων λόγων δημοσίου συμφέροντος, που πρέπει να ικανοποιηθούν άμεσα. Η σχετική αιτιολογία, όπως προκύπτει από το σώμα της προσβαλλομένης πράξεως επιτάξεως και τα λοιπά, προγενέστερα αυτής, στοιχεία του φακέλλου, συνίσταται, ειδικότερα, στο ότι το ως άνω έργο, για το οποίο υλοποιείται η επίταξη, εξυπηρετεί τις ανάγκες του γηπέδου της ΑΕΚ και “έχει περιορισμένη διάρκεια”, ότι είναι «μεγάλης οικονομικής και κοινωνικής σημασίας και εξυπηρετεί σημαντικούς λόγους δημοσίου συμφέροντος, τόσο εξαιτίας της ανάγκης ταχείας υλοποίησής του και ειδικότερα για την ελαχιστοποίηση των κινδύνων οδικής ασφαλείας και αντιπλημμυρικής προστασίας της περιοχής», η δε συντέλεση της απαλλοτριώσεως «εκτιμάται ότι δεν μπορεί να διενεργηθεί πριν από την παρέλευση ενός έτους και τυχόν καθυστέρηση θα προκαλέσει σημαντική οικονομική επιβάρυνση του Δημοσίου». Επιπλέον, σύμφωνα με το 445257/1-6-2021 έγγραφο απόψεων της Περιφερείας Αττικής προς το Συμβούλιο Επικρατείας, 1) η μελέτη του έργου έχει λάβει υπ' όψιν το εγκεκριμένο σχέδιο πόλεως (Δ΄ 738/2003), 2) λόγω μη συντελέσεως της πράξεως εφαρμογής του εν λόγω σχεδίου δεν είναι εφικτή η υλοποίηση των εργασιών της εγκεκριμένης πολεοδομικής μελέτης, καθώς θίγουν τμήματα των απαλλοτριωθεισών ιδιοκτησιών, και 3) εντός της επιταγμένης εκτάσεως απομένουν προς κατασκευή α) τα δίκτυα οργανισμών κοινής ωφελείας της περιοχής, β) η ράμπα έκτακτης ανάγκης προσβάσεως στην επιφάνεια του τεχνικού έργου υπογειοποιήσεως (ΤΕΥ) και γ) τα δίκτυα απορροής των επιφανειακών ομβρίων υδάτων του ΤΕΥ έως τον φυσικό τους αποδέκτη (Ρέμα Γιαμπουρλά), η άμεση κατασκευή των οποίων αποτελεί σημαντικό ζήτημα ασφάλειας της περιοχής προς αποφυγή πλημμυρικών φαινομένων από έντονες βροχοπτώσεις. Υπό τα δεδομένα, όμως, αυτά δεν συντρέχουν, εν προκειμένω, οι, κατά τις παρατεθείσες στην σκέψη 5 συνταγματικές και νομοθετικές διατάξεις, προϋποθέσεις για το νόμιμο της ένδικης επιτάξεως. Και τούτο, προεχόντως διότι ούτε από τα παρατιθέμενα στην προσβαλλομένη πράξη ούτε από τα λοιπά στοιχεία του φακέλλου προκύπτει ότι η διαμόρφωση/δημιουργία των πεζοδρόμων και δρόμων, οι οποίοι προβλέφθηκαν με την ρυμοτόμηση που εχώρησε το 2003 και επικαλείται η προσβαλλομένη πράξη επιτάξεως, εξυπηρετεί, παρά την πολύχρονη αδράνεια της Διοικήσεως να προωθήσει την διαδικασία συντελέσεως της απαλλοτριώσεως των ρυμοτομουμένων ακινήτων (και ενώ είχε ήδη δημοσιευθεί στις 20-5-2020 η 1025/2020 απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας, με την οποία επικυρώθηκε, καταστάσα πλέον αμετάκλητη, η προπαρατεθείσα κρίση της 19549/2017 αποφάσεως του Διοικητικού Πρωτοδικείου Αθηνών περί υποχρεωτικής άρσεως της κηρυχθείσης το έτος 2003 αναγκαστικής απαλλοτριώσεως ως προς το ένα από τα εν προκειμένω ένδικα ακίνητα που είχε χαρακτηρισθεί ως κοινόχρηστος χώρος), έκτακτη και επείγουσα κοινωνική ανάγκη που να δικαιολογεί την επιβολή επιτάξεως. Αλλά και υπό την εκδοχή ότι η επίταξη του επιδίκου ακινήτου γίνεται για την εγκατάσταση δικτύων υποστηρικτικών του έργου της υπογειοποιήσεως της οδού Πατριάρχου Κωνσταντίνου, όπως το πρώτον αναφέρεται στην προσβαλλομένη απόφαση επιτάξεως, δίχως, όμως, περαιτέρω να εξειδικεύεται η προς τούτο αναγκαιότητα του ρυμοτομουμένου τμήματος του ακινήτου των αιτούντων, πάντως από τα στοιχεία που διεβιβάσθησαν στο Δικαστήριο ομοίως δεν προκύπτει ότι το εν λόγω έργο ικανοποιεί άμεση και επιτακτική ανάγκη που να δικαιολογεί την επιβολή της επίδικης επιτάξεως. Τούτο, δε, ανεξαρτήτως του εάν και κατά πόσον το έργο, χάριν του οποίου εχώρησε η προσβαλλομένη επίταξη, ήτοι αυτό της υπογειοποιήσεως της οδού Πατριάρχου Κωνσταντίνου με τα συνοδά έργα, πράγματι αποτέλεσε περιεχόμενο της αποφάσεως του 2003, κατ' επίκληση της οποίας, πάντως, εκδόθηκε η ως άνω περί επιτάξεως διοικητική πράξη, ή εάν πρόκειται για ένα έργο ανεξάρτητο και αυτοτελές σε σχέση με την κηρυχθείσα απαλλοτρίωση, ως προς το οποίο, μάλιστα, δεν προσδιορίζεται, περαιτέρω, από τις προσβαλλόμενες και τα συνοδεύοντα αυτές έγγραφα (καθισταμένων και εξ αυτού του λόγου μη νομίμων των προσβαλλομένων), εάν και σε ποιά έκταση είναι, ειδικώς προς τούτο, αναγκαία η επίταξη των ενδίκων ακινήτων (βλ. την προαναφερθείσα από 13-6-2003 έγκριση πολεοδομικής μελέτης σε αντιδιαστολή με την 159803/24-2-2021 απόφαση του Προϊσταμένου της Διευθύνσεως Τεχνικών Έργων της Περιφερείας Αττικής περί παρατάσεως της προθεσμίας για ολοκλήρωση του έργου της υπογειοποιήσεως της οδού Πατριάρχου Κωνσταντίνου και των συνοδών έργων). Εξ άλλου, ούτε η επίκληση, με την προσβαλλομένη πράξη περί επιτάξεως, σημαντικής οικονομικής επιβαρύνσεως του Δημοσίου σε περίπτωση καθυστερήσεως εκτελέσεως του οικείου της επιβολής του εν λόγω μέτρου έργου αποτελεί επαρκές έρεισμα για το νόμιμο της επιτάξεως, δεδομένου ότι, πάντως, εν προκειμένω, δεν προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλλου ότι συντρέχει περίπτωση εφαρμογής των άρθρων 6 παρ. 20 περ. α΄ του ν. 2052/1992 και 5 παρ. 2 και 3 του α.ν. 1838/1951, τα οποία, κατά τα εκτεθέντα στην σκέψη 5, αφορούν σε επιτάξεις αφ' ενός επιβαλλόμενες ειδικώς για την εκτέλεση έργων που χρηματοδοτούνται και από κοινοτικά προγράμματα περιορισμένου χρόνου, ενώ το επίμαχο “χρηματοδοτείται από πόρους της Περιφέρειας Αττικής”, αφ' ετέρου, προϋποθέτουν, πάντως, την προηγουμένη κήρυξη αναγκαστικής απαλλοτριώσεως, η οποία, όμως, εν προκειμένω, έχει ήδη αρθεί, ως προς το ένα τουλάχιστον από τα ένδικα ακίνητα, με την 19549/2017 απόφαση του Διοικητικού Πρωτοδικείου Αθηνών. Ως εκ τούτου, για τους ανωτέρω λόγους, βασίμως προβαλλομένους, πρέπει η υπό κρίση αίτηση να γίνει δεκτή και να ακυρωθεί η περί επιβολής της ένδικης επιτάξεως πράξη της Διοικήσεως, καθ' ό μέρος αφορά στα υπό ΚΑΔΕ Ιδιοκτησίας 0101001 και 0102002 ακίνητα των αιτούντων (πρβλ. ΣτΕ 361, 802/2018, 1485, 2385/2009, 810/2005), απορριπτομένων των περί του αντιθέτου ισχυρισμών της Διοικήσεως και παρελκούσης ως αλυσιτελούς της εξετάσεως των λοιπών λόγων ακυρώσεως. Ένεκα τούτου, απόλλυται αυτοθρόως το νόμιμο έρεισμα και της δεύτερης όλως παρακολουθηματικού χαρακτήρα (και σε εφαρμογή της πρώτης προσβαλλομένης) εκδοθείσης προσκλήσεως προς παράδοση στην Διοίκηση των επιταχθέντων ακινήτων, της οποίας, συνακολούθως, ανεξαρτήτως της εκτελεστότητάς της ή μη, αποκλείεται, πλέον, η εκτέλεση από την Διοίκηση (πρβλ. ΣτΕ 361/2018 και 3053/2009 Ολομ.).

Δ ι ά   τ α ύ τ α

Δέχεται την κρινομένη αίτηση.

Ακυρώνει, κατά τα εκτιθέμενα στο αιτιολογικό, την 3622/21-9-2020 πράξη της Διευθύνσεως Προδιαγραφών, Μητρώων και Απαλλοτριώσεων του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών, καθ' ό μέρος αφορά στην επιβολή επιτάξεως επί των υπό ΚΑΔΕ Ιδιοκτησίας 0101001 και 0102002 ακινήτων των αιτούντων, αποκλειομένης, περαιτέρω, της εκτελέσεως και της 862186/6-11-2020 προσκλήσεως της Διευθύνσεως Τεχνικών Έργων της Γενικής Διευθύνσεως Αναπτυξιακού Προγραμματισμού και Υποδομών της Περιφέρειας Αττικής, καθ' ό μέρος με αυτήν κλήθηκε ο πρώτος εκ των αιτούντων Μιχάλης Μητσόπουλος να παραδώσει στην Περιφέρεια Αττικής, εντός 45 ημερών, τα ως άνω ακίνητα συνιδιοκτησίας του με την δεύτερη αιτούσα.

Διατάσσει την απόδοση του παραβόλου στους αιτούντες.

Επιβάλλει στο Δημόσιο και στην Περιφέρεια Αττικής, συμμέτρως, την δικαστική δαπάνη των αιτούντων, η οποία ανέρχεται συνολικώς στο ποσό των εννιακοσίων είκοσι (920) ευρώ.

Η διάσκεψη έγινε στην Αθήνα στις 21 Σεπτεμβρίου 2021

Η Προεδρεύουσα Αντιπρόεδρος          Η Γραμματέας και μετά την αποχώρησή της
Ευαγγελία Νίκα                                             Σταυρούλα Χάρου

και η απόφαση δημοσιεύθηκε σε δημόσια συνεδρίαση της 29ης Δεκεμβρίου 2022.

Ο Πρόεδρος του Στ´ Τμήματος           Η Γραμματέας
Ιωάννης Β. Γράβαρης                        Ευδοκία Κιλισμανή

ΣΤΟ ΟΝΟΜΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΛΑΟΥ
Εντέλλεται προς κάθε δικαστικό επιμελητή να εκτελέσει όταν του το ζητήσουν την παραπάνω απόφαση, τους Εισαγγελείς να ενεργήσουν κατά την αρμοδιότητά τους και τους Διοικητές και τα άλλα όργανα της Δημόσιας Δύναμης να βοηθήσουν όταν τους ζητηθεί.